Sách Nhạc

Lời giới thiệu: Ngay sau hai xuất thu hình được nhiều khán thính giả từng ngưỡng mộ dòng nhạc thính phòng Phạm Đình Chương rồi đến một ít tâm tình của producer Phạm Thành, trưởng nam của cố nhạc sĩ  Phạm Đình Chương, người “trách nhiệm quản lý, chăm sóc di sản  Phạm Đình Chương trên trang Người Việt Tây Bắc và trang Facebook-Trung Tâm Asia, cùng với nhiều lời dẫn giải chính xác và trân trọng dành cho một đời âm nhạc của  Phạm Đình Chương, khiến nhiều độc giả và khán giả của các nơi đã muốn được biết tới các “di sản” nghệ thuật, và sáng tác do anh Phạm Thành đã thực hiện từ vài năm qua rồi.

Trong mối thiện cảm dành cho các công trình của trưởng nam và cũng có công của cháu đích tôn của cố nhạc sĩ nữa, Người Việt Tây Bắc hân hạnh giới thiệu cuộc trò chuyện  ngắn với người có thẩm quy6ền nhất, biết nhiều nhất, và mong ước các di sản ấn phẩm các ca khúc và các dĩa nhạc Phạm Đình Chương được trân trọng đến tận đời sống, lòng yêu thưởng ngoạn và những âm điệu yêu thương đã lần lượt ra đời từ sáu thập niên qua. (NVTB)

1 – Người Việt Tây Bắc: Xin cám ơn anh Phạm Thành về thời gian quý báu, sự cởi mở thân thiện anh dành cho phóng viên báo chí, truyền hình, đặc biệt là khán thính giả sau khi thưởng thức DVD chủ đề Phạm Đình Chương Mộng Dưới Hoa đã và đang tìm kiếm bộ đĩa mà tôi đang cầm trong tay, Bộ CD nhạc tuyển, với tựa đề “Phạm Đình Chương-Tình Khúc Tiêu Biểu”-The Collection. 

P.T.: Đây là một công trình thu âm, khởi đầu từ năm 2012 và hoàn tất sau ba năm vào năm 2015. Tôi quyết định bắt tay vào việc này vì trước đó tôi có in ra được một cuốn nhạc mang tên là Phạm Đình Chương-Toàn Bộ Sáng Tác 

với mục đích là để có được một cuốn sách nhạc với đầy đủ các tác phẩm mang tên Phạm Đình Chương, để gìn giữ sự chính xác về nhạc và lời và đạt được tiêu chuẩn in ấn sách nhạc của Hoa Kỳ.

Kể cũng vui vui, vì trong mùa hè 2011 đó thì con trai của tôi cháu về thăm nhà. Tôi rủ cháu Đức (tức là cháu đích tôn của NS PDC) cùng tôi soạn cuốn sách và nhờ vậy, hai cha con tôi đã hoàn tất được cuốn sách đầy công phu vào mùa hè năm đó.

Khi làm xong và thấy là số lượng sáng tác của ông không nhiều – vỏn vẹn chỉ có 44 bài ca – nên tôi đã nẩy ra ý định làm một bộ đĩa để đi kèm với cuốn sách. Và sau đó các ca khúc trong bộ Collection này đều được thu âm mới, trong khoảng thời gian từ 2012 tới 2015, qua phần cộng tác của ca nhạc sĩ trong và ngoài nước và với kỹ thuật thu âm tân kỳ của những năm gần đây.

2 – PK: Hay và quý quá. Tôi cũng ngạc nhiên khi được biết, toàn bộ sáng tác của Nhạc sĩ Phạm Đình Chương, chỉ có 44 bài. Phạm Thành nói thêm về việc sưu tầm tài liệu để có đủ số 44 bài này.

P.T.: Trong thập niên 80, khi ông mới sang Hoa Kỳ thì cha con tôi có thực hiện được một tuyển tập nhỏ, mang tên “Hai mươi ca khúc thơ phổ nhạc PDC”. Tuy nhiên, số 24 ca khúc còn lại thì chưa được soạn tới. Khi thân phụ tôi bạo bệnh và qua đời vào năm 1991 thì tôi nhận được vài cái dossier mà ông vẫn dùng để giữ những bài bản được viết cho các buổi trình diễn trước đó. Tuy nhiên đây là các bài hoà âm được viết cho ban nhạc dùng, chỉ đơn giản và không có lời ca.

Khi lúng túng trong một số vấn đề như lời ca, nốt nhạc v.v… mà trong nhà không có tài liệu gì để kiểm chứng thì qua việc tìm kiếm khắp nơi, kể cả các phần do thiên hạ post trên mạng từ Việt Nam, tôi đã đọc được rất nhiều các bài ca được phát hành từ thời 50, 60 với những bìa nhạc minh hoạ thời đó. Từ đó cũng tìm được những chi tiết quan trọng như ngày xuất bản và nguyên bản lời ca để dùng làm tài liệu cho cuốn sách nhạc đang thực hiện lúc đó.

Cũng nên nhắc về một điều quan trọng cho mọi tác giả, đó là sự chính xác cho các ca khúc mà họ sáng tác- nhất là khi tác giả nay đã mất đi và đôi khi, ngay cả lúc sinh tiền cũng không nhớ những gì mình viết mấy chục năm trước. Do đó, các mục post không xin phép trên mạng bỗng đem lại được một điều ích lợi nho nhỏ cho người xuất bản.  Cũng nhờ vào các nguồn tài liệu khác nhau mà tôi vừa nói trên, cuốn sách nhạc Phạm Đình Chương-Toàn Bộ Sáng Tác theo tôi, đã trở thành một ấn phẩm chính thức và quan trọng.

3 – PK: Hãy cho đọc giả biết qua về những ý nghĩ đưa việc thực hiện bộ đĩa hiếm quý này.

P.T.: Trong khoảng thời gian cuối cùng khi tôi sống gần thân phụ mình cho tới ngày ông mất đi, thì tôi đã học được những chi tiết quan trọng về các ca khúc PDC mà tôi muốn chia sẽ với những người yêu nhạc ông, cũng như để lại cho thế hệ trẻ trong và ngoài nước có thể chưa từng biết hay biết rất ít về tác giả Phạm Đình Chương. Có lẽ tạm gọi là để cho dòng nhạc Việt có một nguồn tài liệu đầy đủ và chính xác mai sau, từ bài bản, cách thức tác giả đã từng trình bày lúc còn sống tới những ghi chú bên lề mà ông để lại.

4 – PK: Tại sao đó là điểm người trình diễn cần biết và Phạm Thành dẫn giải những điều đó bằng cách nào?

P.T.: Qua những phần ghi chú của chính tác giả về từng tác phẩm một – thí dụ ca khúc Mộng Dưới Hoa, phổ từ thơ của thi sĩ Đinh Hùng thì bối cảnh ra sao? Viết năm nào? Ca khúc Nửa Hồn Thương Đau được viết trong bối cảnh nào? Tôi thiết nghĩ đó là những chi tiết giúp người đọc hiểu thêm về tác phẩm và khoảng thời gian nó được tác giả viết nên.

Tuy nhiên, để có thể dẫn giải về cách thức trình bày của từng ca khúc, thì cần phải là những phần thu âm. Đó là lý do tôi quyết định bước vào việc thực hiện bộ đĩa. Hầu hết các ca khúc, nếu là những ca khúc quan trọng thì đều được dựa vào các phần hoà âm do chính tác giả viết. Nhưng những phần trình bày theo ý tác giả do đó đã được tôi thực hiện thật đầy đủ cho trên 44 bài thu âm trong bộ đĩa.

5 – PK: Phạm Thành nói qua về cấu trúc của 4 cái đĩa nhạc trong bộ đĩa Collection này.

P.T.: Đĩa volume 1 bao gồm 1 số những ca khúc do ban hợp ca Thăng Long hải ngoại với Mai Hương, Hoài Trung và tác giả với biệt hiệu là Hoài Bắc trình bày và thu âm trong thập niên 80 tại Hoa Kỳ. Những phần thu âm này để ghi dấu sự thành công thứ hai của tác giả trong lãnh vực trình diễn mà ông dìu dắt và thực hiện. Đĩa volume 2 chủ đề Ly Rượu Mừng, với tất cả 4 ca khúc về Xuân, dĩ nhiên không thể thiếu Ly Rượu Mừng (hoà âm của chính tác giả), Được Mùa, Đất Lành, Khúc Giao Duyên v.v… tóm lại là mang nhiều chủ đề tình tự dân tộc. Đĩa volume 3 mang chủ đề Hội Trùng Dương, với phần thu âm rất đặc sắc của Trường Ca Hội Trùng Dương, do cố nhạc sĩ Nghiêm Phú Phi soạn phần hoà âm bè ca cho ban đại hợp xướng và phần hoà âm nhạc nền của nhạc sĩ Phạm Quang Phúc từ Việt Nam. Và sau cùng, đĩa volume 4 – chủ đề Đêm, Nhớ Trăng Sàigòn, được dàng riêng cho các ca khúc thơ phổ nhạc thành công và được nhiều người yêu thích từ suốt 60 năm qua.

6 – PK: Phạm Thành cho biết về những ca khúc nào mà nhạc sĩ Phạm Đình Chương ưng ý nhất cũng như các ca khúc nào mà Phạm Thành vừa ý nhất với phần thực hiện

Tôi thiết nghĩ tác giả nào cũng có những đứa con tinh thần mà họ cho là thành công nhất về khía cạnh sáng tác. Trong trường hợp của nhạc sĩ Phạm Đình Chương thì tôi cho là cũng là một câu hỏi khó trả lời vì trong số 44 bài thì có rất nhiều bài thành công, lại thuộc vào nhiều thể loại khác nhau, như tình ca, thơ phổ nhạc, tình tự dân tộc, những ca khúc cho tuổi trẻ, những sáng tác cho hợp ca v.v… Riêng về khía cạnh sáng tác thì tôi cho là ông ưng ý nhất với Hội Trùng Dương, Ly Rượu Mừng, Xuân Tha Hương, Đón Xuân, Sáng Rừng… Riêng về lãnh vực phổ thơ thì ông yêu ca khúc Đôi Mắt Người Sơn Tây – cùng với một số ca khúc thơ phổ nhạc ít phổ biến hơn – trong đó có Dạ Tâm Khúc, Màu Kỷ Niệm, Đêm Màu Hồng và trong thời gian tại Hoa Kỳ là 3 ca khúc Đêm, Nhớ Trăng Sàigòn, Ta ở Trời Tây và Hạt Bụi Nào Bay Qua.

Riêng về phần hai của câu hỏi thì tôi hết sức hài lòng với phần thu âm của trường ca Hội Trùng Dương (hoà âm tuyệt vời của cố nhạc sĩ Nghiêm Phú Phi và nhạc sĩ trẻ Phạm Quang Phúc, cùng ban hợp ca trong và ngoài hải ngoại mà tôi gọi là ban hợp ca Mộng Dưới Hoa).

Riêng về đơn ca thì phải kể tới bài Đôi Mắt Người Sơn Tây, phần thu âm nguyên thuỷ vào năm 1982 với tiếng hát của tác giả và phần thu âm mới vào năm 2012, với hai tiếng hát của cha con tôi ghép lại, theo kiểu cha con ca sĩ Nat King Cole và cô con gái là Natalie Cole đã làm trước đây.

7 – PK: Những điều vui buồn chia sẽ với đọc giả, trong việc thực hiện bộ đĩa

P.T.: Cho tới ngày nay, khi nghe lại và thấm nhuần thêm về từng ca khúc trong bộ đĩa, từng lời ca, từng câu hát thì tôi vẫn luôn có những giây phút chạnh lòng, xúc động và không ít tiếc nuối thương cảm. Nếu tôi không thực hiện được project này thì tôi cũng chỉ là một người con hiếu hạnh bình thường của các gia đình nhạc sĩ khác, với lòng yêu thương cha ông tiêu biểu của một người con gốc Việt với cha họ. Do đó, mặc dù nếu không có khả năng hay phương tiện tài chính để thực hiện được một công trình (mà nhà thơ Trần Dạ Từ đã gọi là một công trình lớn) cho ông cha của mình thì cũng đành để cho những dòng nhạc đó mai một theo năm tháng. Và điều đó cũng dễ hiểu và không thể trách ai được.

Nhưng may mắn cho tôi vì tôi có được một số khả năng cần thiết về ấn loát, thiết kế graphic cũng như chút hiểu biết về nhạc, cộng với những kinh nghiệm trước đây về việc thực hiện những công trình thu âm v.v… nên tôi đã hoàn tất được như ý nguyện của mình. Niềm hạnh phúc vô bờ, sự hãnh diện to tát mà tôi cảm nhận được từ đó, tôi cho đây là một niềm hạnh phúc đặc biệt mà dường như chính thân phụ tôi đã gửi riêng về tặng cho tôi cho quãng thời gian hoạt động đó vì… tôi đã làm việc này.

8 – PK: Những khía cạnh nào trong phần thực hiện vừa qua đã làm Phạm Thành nhớ tới thân phụ mình nhất?

Khi hoàn tất xong cuốn sách nhạc cùng bộ đĩa này thì dường như tôi đã thấy con đường mà tác giả đã đi qua, trải dài từ những năm bắt đầu với ca khúc đầu tay là bài “Ra đi khi trời vừa sáng” viết năm 17 tuổi, tới trường ca Hội Trùng Dương mà ông viết khi mới 20 ngoài cho tới lúc viết xong ca khúc cuối cùng là Ta Ở Trời Tây vào năm 1982 tại Orange County. Nó gợi nhớ cho tôi khoảng thời gian ấu thơ mà tôi sống bên cạnh cha mình khi tôi đã vô tư không hề biết gì về tài soạn nhạc của cha mình là người đã viết nên ca khúc Ly Rượu Mừng lẫy lừng và muôn thủa của Việt Nam. Thật là buồn cười.

Nhưng tôi nhớ rõ về khoảng thời gian sau cùng khi cha con tôi đoàn tụ tại Cali sau năm 1979. Tôi được sống gần ông khoảng 12 năm cho tới khi ông qua đời. Tôi cho đó là khoảng thời gian ấm áp và hạnh phúc nhất, nhờ nhiều kỷ niệm gia đình khi sống bên ông.

Riêng về nhạc thì có hai ca khúc, Màu Kỷ Niệm (ý thơ Nguyên Sa) và Hạt Bụi Nào Bay Qua (thơ Thái Tú Hạp) đã gợi lại trong tôi nhiều kỷ niệm nhất. Khi ông đã dạy tôi hát hai bài này…và (cười to) ông đã chê là tôi hát …không có hồn. (mặc dù ông không nói là tại sao lại không có hồn và làm sao để có hồn). Sau này tôi nghiệm ra là vì lúc đó mới tập hát trong một thời gian quá ngắn ngủi… và có lẽ lúc đó tôi còn trẻ quá! (Và ông thầy nhạc thì không muốn con mình theo nghiệp ca hát..nên chả buồn chỉ dạy làm gì.)

9 – PK: Phạm Thành cho biết những dự tính trong tương lai gần đây.

Thưa anh, chắc anh cũng biết tôi chỉ là một tiếng hát tài tử. Tôi có hát trong bộ đĩa một số bài mà tôi cho là thân phụ tôi nếu còn sống mà nghe được, chắc ông sẽ không còn chê bai như ngày xưa nữa .(P.T. cười vui).

Ồ, ông cụ anh Kim đã đặt cho tôi một cái tên mà tôi thấy rất hợp ý mình. Cụ gọi tôi là : Phạm Thành, trưởng nam của cố nhạc sĩ  Phạm Đình Chương, người “trách nhiệm quản lý, chăm sóc di sản Phạm Đình Chương”. Anh Kim nhớ cho tôi gửi lời kính chào bác và lời cảm ơn vì đúng là cái tên gọi này đã nói lên được trọn vẹn cái công việc và trách nhiệm nặng nề của tôi trong suốt trên 27 năm qua.

Cụ còn gọi nhạc sĩ Phạm Đình Chương là “cây đại thụ của âm nhạc Việt Nam”. Tôi cũng xin cảm ơn lòng yêu ái của cụ đối với thân phụ tôi. (Cười vui) Cây đại thụ này lúc còn sống dáng dấp gầy nhom… Tuy nhiên tôi rất hãng diện về ông, về sự nghiệp sáng tác của ông cũng như con người khả ái ngoài đời của ông mà ai cũng yêu mến khi gặp gỡ quen biết.

Nói chung, tôi muốn tìm cách để phổ biến tới các thế hệ sau này về dòng nhạc mang tên Phạm đình Chương để nó mãi mãi được ca vang lên. Do đó, việc quản trị trang online mang tên Phạm Đình Chương.com sẽ là một công trình mà tôi muốn dành nhiều thì giờ để hoàn chỉnh và làm cho trọn vẹn. Như là một nguồn tài liệu chính thức về tác giả, với những phần youtube hay, những phần dẫn giải phong phú cho những ai muốn hát nhạc của ông, chuyên nghiệp hay tài tử đều cần biết.

10 – PK: Sau khi trò chuyện ngày hôm nay thì tôi mới biết về trang phamdinhchuong.com cùng với những sản phẩm mà P.T. đã thực hiện. Cách thức bán sách và bộ đĩa ra sao?

Tôi có thiết kế trên trang online phamdinhchuong.com. để người yêu nhạc có thể tìm biết và mua nhạc từ đó. Trong chi tiết của từng đĩa nhạc, từng bài ca đều có phần nhạc ngắn để nghe thử y như trên itunes vậy. Người mua có thể trả tiền qua Paypal hay gửi check thẳng tới tôi.

Trong năm nay thì tôi đang chuẩn bị để thực hiện hai việc. Một là làm thêm một cái đĩa đơn mang tên là “The essential Phạm Đình Chương” – gồm khoảng 12 bài lừng danh và hay nhất, chọn lọc từ số 44 ca khúc trong bộ đĩa đang có. Đĩa này sẽ được bán theo hình thức streaming, y như trong itunes, tức là bấm nút và có download ngay xuống máy của mình. Hai là việc cho in thêm sách nhạc “Phạm Đình Chương-toàn bộ sáng tác”, ấn bản lần thứ hai – mà trong đó có kèm theo cái CD- “The essential Phạm Đình Chương” vừa nói.